Een Amerikaanse zoekopdracht: Jan Mankes in New York

"Daar rijd je dan in een taxi door New York met een kostbaar, op maat gemaakt koffertje. Na een dik uur rijden arriveer ik bij een landgoed, verstopt achter bossen met oneindig veel ranke bomen. Een landgoed vol dieren: kippen, geiten en runderen. De eigenaar komt zijn huis uit, vraagt hoe de reis verlopen is en wijst nieuwsgierig naar de koffer. In de koffer zit Moeder, een heel klein olieverfschilderij van ‘Hollands meest verstilde schilder’, Jan Mankes (1889-1920), die het in 1911 heeft vervaardigd. Hij opent de koffer, bekijkt het schilderij en haalt opgelucht adem. Ik vroeg hem of hij al een plek in gedachten had om het op te hangen. ‘Of course I have!’ Daarop gaat een kleine kamer open, gevuld met schilderijen van Jan Mankes, welgeteld vijf hingen er aan de muur. Deze werken had ik allemaal eerder los van elkaar gezien, maar nooit in vol ornaat bij elkaar. Het resultaat was verbluffend. ‘Thank you Bob, I’m very happy with this new one. Now, go find me another one, will you?’

Jan Mankes (1889-1920), Moeder, 1911, olieverf op doek op paneel, 18,5 x 15cm. Verkocht. Bob Scholte Fine Art heeft als bemiddelaar opgetreden tussen Galerie Frank Welkenhuysen en een Amerikaanse client.

Jan Mankes in New York

Het afgelopen jaar stond in het teken van Jan Mankes. Nadat ik een collectie prenten van Mankes had gekocht en op mijn website had gezet, kreeg ik een mail van een Amerikaanse verzamelaar. Daarin uitte hij zijn belangstelling ten aanzien van de gevoelige en tedere werken van Mankes en stelde hij de vraag of ik hem op de hoogte wilde houden van het aanbod op de Nederlandse markt. Hij had namelijk het gevoel telkens achter het net te vissen en had iemand nodig in Nederland die paraat stond en snel kon handelen. ​ Het gehele oeuvre van Jan Mankes bestaat uit een kleine 200 schilderijen waarvan ruim de helft reeds in museale collecties is opgenomen. Verzamelaars die werken van Jan Mankes in bezit hebben verkopen zelden, waardoor er per jaar wellicht een of met geluk twee schilderijen op de markt verschijnen. Dat is ook precies wat ik de Amerikaanse verzamelaar terugschreef. Maar, zo garandeerde ik hem, ik houd uiteraard mijn ogen en oren open.

Jan Mankes op PAN Amsterdam

De zoektocht naar schilderijen van Jan Mankes begon vorig jaar op de PAN. Ik was voor Tableau aan het werk toen ik de stand van Ivo Bouwman binnenliep. Daar zag ik in mijn ooghoek het olieverfschilderij Lelieveld (ca. 1912) hangen dat tot kort daarvoor te zien was op de Jan Mankes tentoonstelling ‘De werkelijkheid niet’ in Museum More. Een prachtig dromerig werk van een veldje met lelies bij nacht. Onder het motto nooit geschoten is altijd mis, vroeg ik naar de prijs en conditie. In de metro naar huis mailde ik de Amerikaan over het schilderij. Binnen twee minuten ontving ik antwoord en na wat getouwtrek over de prijs mocht ik nog dezelfde avond de deal sluiten. Zo snel kunnen de dingen lopen. Het was duidelijk: de Amerikaan was niet alleen een groot liefhebber, maar ook een serieuze verzamelaar met een onverzadigbare liefde voor Jan Mankes.

Om hem in zijn behoeft voorzien nam ik contact op met verschillende handelaren en verzamelaars met de vraag of zij nog schilderijen van Jan Mankes wisten te vinden. Het antwoord was in bijna alle gevallen negatief. Men wil niet verkopen, of er is simpelweg niks beschikbaar op de markt. Maar nog geen week later was het toch raak: Roos en lelie in een glas (1912). En twee weken later kwam er nog een schilderij boven drijven: Kruikje met dopheide (1911). En nu Moeder (1911).

Jan Mankes (1889-1920), Roos en lelie in een glas, 1912, olieverf op doek, 21,8 x 18 cm, herkomst: famille Van Beuningen. Verkocht.

Persoonlijke kunstkoerier: Direct met een koffertje naar New York

Normaliter worden deze schilderijen door een gespecialiseerd transportbedrijf verscheept, maar ditmaal had de Amerikaan haast. Het schilderij moest voor 12 juni in New York zijn. Het was 6 juni en geen transportbedrijf kon de levering op tijd garanderen. Daarop besloot ik zelf een vliegticket te boeken om het schilderij persoonlijk te bezorgen. Ik liet een op maat gemaakt koffertje timmeren en de exportpapieren gereed maken, zodat ik zo kon doorlopen bij de douane. Althans, dat hoopte ik. Het kostte even wat tijd om op JFK Airport uit te leggen wat een student met zo’n waardevol kunstwerk deed, maar na een dik uur kon ik doorlopen naar de taxi om mijn vracht af te leveren. ​ En over tien jaar? Dan is de verzamelaar voornemens om zijn collectie terug te geven aan Nederland. Want ook hij is van mening dat Jan Mankes op geen andere plek thuishoort dan in Nederland. We zijn nu precies een jaar verder en er hangen nu zeven schilderijen in de Mankes-kamer in New York. En je weet nooit wat voor schilderijen dit jaar boven water komen drijven."

Geïnspireerd geraakt? Onze kunsthandel is gespecialiseerd in Jan Mankes. Ontdek de schilderijen, tekeningen en prenten in de verkoopcollectie.

Bob Scholte Fine Art is op dit moment op zoek naar tekeningen en schilderijen van Jan Mankes voor verschillende kunstverzamelaars. Als u in het bezit bent van een kunstwerk van Mankes en overweegt deze te verkopen, dan kom ik graag met u in contact.